اگر چه آب به عنوان مايه حيات شناخته شده اما حضور آلايند ه هاي شيميايي و بيولوژيكي قادر است كيفيت آن را براي شرب نامطلوب ساخته و حتي باعث بروز بيماري هاي خطرناك از جمله سرطان در انسان ها گردد .
بهره مندي از آب آشاميدني سالم و كافي از حقوق اوليۀ انسان ها در كليۀ جوامع بوده و جزء شاخص هاي توسعه يا فتگي محسوب مي شود.
آبی که تحت تصفیه شهری قرار گرفته، حاوی عناصر خطرناکی می باشد که برای سلامتی به شدت مضرر هستند .
در لیست زیر مواردی از عناصر خطرناک موجود در آب بیان شده است.که در این آموزش به آن خواهیم پرداخت.
-
کلر
-
نمک ها و فلزات سنگین
-
نیترات
-
آرسنیک
-
سرب
-
حشره کش ها
-
زنگ آهن
-
الودگی میکروبی و باکتریایی
کلر
تصفیه‌خانه‌های آب شرب جهت مبارزه با آلودگی‌ها با اضافه کردن مقداری کلر که ارزان‌ترین و قابل دسترس‌ترین آنتی‌اکسیدان است، میکروب‌ها و ویروس‌ها را در شرایطی خاص (نه به طور کامل) از بین می‌برند.
هنگامی که کلر به عنوان گندزدائی کننده در تصفیه آب به کار می‌رود، در اثر ترکیب کلر با مواد آلی مثل اسید هیومیک تولید تری‌هالومتان‌ها THMs یا هالوفرم‌ها را می‌نماید، تری‌هالومتان‌های اصلی عبارتند از: کلروفرم (CHCL3)، برمودی کلرومتان (CHBrCL2)، دی‌برموکلرومتان (CHBr2CL) و برموفرم (CHBr3). شواهدی در دست است که این ترکیبات خاصیت سرطان‌زائی دارند، که برای سلامتی انسان‌ها جداً زیان‌بخش تشخیص داده شده‌اند.
در شکل تصفیه آب به‌صورت رایج این‌گونه مواد همچنان در آب باقی می‌مانند و کلر اضافی باقی‌مانده نیز اثر زیان‌آور خود را بر سلامتی انسان‌ها وارد می‌سازد.
در هر حال تصفیه‌های اولیه تأثیر زیادی در رابطه با مقابله با آلودگی شیمیائی و عناصر محلول در آب نمی‌توانند انجام دهند. فلزات مضر و نمک‌های زیان‌آور همچنان از طریق آب آشامیدنی وارد بدن انسان‌ها می‌گردند و اثرات تخریبی خود را به‌جای خواهند گذاشت.
نمک ها و فلزات سنگین
آب حاوی محلول نمک‌ها و فلزات زیان‌آور، که میزان آن با رسانایی الکتریکی و مجموع جامدات محلول، مشخص می‌گردد،
متابولیسم سلولی و سوخت و ساز سلولهای بدن انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دررسیدن غذا و اکسیژن کافی به نسوج و بافت‌های بدن اختلال ایجاد می‌نماید. این اختلال به‌صورت خستگی مفرط، ناراحتی‌های پوستی، ضعف در عضلات بدن، سردرد و… ظاهر می‌گردد.
مواد زائد آب در سیستم گردش خون به‌صورت رسوباتی در جداره رگ‌ها باقی می‌مانند و موجب تصلب شرائین، فشار خون، کاهش کارائی کلیه‌ها و کاهش ترشحات مفید غدد بدن و نهایتاً سکته‌های قلبی، مغزی و سایر عوارض خطرناک می‌گردند.
نیترات
نیترات بدون رنگ ،بدون بو و بدون طعم بوده و در آبهای آشامیدنی بدون آزمایش قابل تشخیص نمیباشد لذاپیشنهاد می گردد، آب مصرفی گروه سنی کودکان ، زنان باردار،مادران شیرده و سالمندان آزمایش ونیترات آن محاسبه گردد.
گروه ها ی مذکور جز ء گروه های در معرض خطرآلودگی آب به نیترات و نیتریت هستند.نیترات بطور طبیعی در حدغلظت کمتر از حد مجاز ، در آبهای آشامیدنی و آبهای زیرزمینی وجود دارد .
آزمایش اولیه ، برای تعیین میزان نیترات منابع آب ضروری است . خطر اولیه نیترات در آبهای آشامیدنی زمانی اتفاق میافتد که در دستگاه گوارش فرم نیترات به نیتریت تبدیل شود .نیتریت باعث اکسید شدن آهن موجود در هموگلوبین گلبولهای قرمز شده ونهایتا نمی تواند اکسیژن را با خود حمل کند،به این حالت متهموگلوبینمیا گویند (بعضی آن را بعنوان سندرم کودکان آبی شناخته اند) در صورت عدم حضور اکسیژن ، سلولهای بدن ممکن است بمیرند ویا پوست کبود شود.
اطلاعات بیشتر را در منبع خبر مشاهده نمایید .
آرسنیک
آرسنيك از جمله آلاينده هاي شيميايي است كه مي تواند در آب حضور داشته و از طريق آشاميدن وارد بدن انسان ها شده و عوارض بهداشتي و سلامتي خود را ايجاد نمايد.
اين عنصر به طور گسترده اي در محيط زيست توزيع شده و از نظر فراواني، بيستمين عنصر پوسته اي و نسبتاً كمياب است و فراواني كلي آرسنيك در پوسته زمين 2 برآورد شده است . بر خلاف اغلب آلايند ه هاي زيست محيطي، اطلاعات ppm 1/5 تا گسترده اي در خصوص آرسنيك غير آلي و تماس انساني وجود دارد.
اثرات بهداشتي ناشي از مواجهه با آرسنيك شامل بروز بيمار يهاي مختلف ازجمله بيمار ي هاي پاي بيماري عروق محيطي، فشار خون بالا، سرطان هاي داخلي (شش، مثانه و ،(BFD) سياه كليه) آترواسكلروزيس قلبي و ضايعات پوستي شامل كراتوزيس، هيپر پيگمانتاسيون و .[ هيپو پيگمانتاسيون و در نهايت سرطان پوست است .
بر اساس این موضوع حضور آرسنيك در آب آشاميدن ي، اثرات و عوارض نامطلوب بهداشت ي حاصل از آن بر رو ي سلامت انسان ها و رو ش هاي حذف آن از آب آشاميدني مسئله اي است كه ذهن بسيار ي از دانشمندان و محققان را در كشورها ي مختلف دنيا طي قرن گذشته و حاضر بخود جلب نموده است.
تعداد قابل توجه مقالات منتشر شده در منابع مختلف علمي م يتواند گواهي براين امر باشد. تحقيقات انجام شده و شواهد موجود نشان مي دهد كه در داخل كشور در برخي از مناطق شهري و روستائي كشور مشكل حضور آرسنيك در آب آشاميدني از زما ن هاي گذشته وجود دارد كه سلامت تعداد قابل توجهي از هموطنان را به خطر انداخته است
منبع : کتاب آرسنيك در آب شرب – نويسندگان: دكتر محمد مسافري،دكتر سعيد دستگيري –ISBN: 978-964-8941-88-3
سرب
وجود سرب در آب آشامیدنی، در اثر عبور آب از لایه سرب و روی دار و یا قرار گیری سفره آب زیرزمینی در مجاورت توده های حاوی سرب و روی می باشد، که باعث آلودگي سفره هاي آب زيرزميني به بعضي از عناصر سنگين می گردد.
نوشیدن این آب اثرات زیانباری را بر بدن وارد می اورد، در این مطالعه به بررسی بعضی از اثرات آن اشاره گردیده است. ميزان جذب ريوي سرب 40 درصد مي-باشد، به طوري که سرب جذب شده وارد خون شده و پس از ورود به بافتهاي نرم و استخوان باعث فرايند تجمع سرب در استخوان مي گردد، که به مسموميت دراز مدت آن سارتونيزم (Sarturnism) مي نامند.
اين فلز سنگين قابليت عبور از جفت را دارد و پس از ورود به جنين در مقادير بالا به عنوان سم متابوليک در خون کودکان باعث عقب ماندگي ذهني آنها مي گردد.
سرب باعث کند شدن تجزيه مواد آلي توسط باکتريهاي هترتروف مي شود، که نشان داده است ماهي هاي در آب داراي بيش از 0.3 ميليگرم در ليتر سرب قادر به ادامه حيات نيستند،
البته افزايش سختي آب و طول مدت تماس با سرب اين اثر سمي را کمتر مي کند. ميزان بالاي سرب باعث اختلال در سيستم عصبي و در سيستم گردش خون (که باعث بالا رفتن فشار خون مي گردد) و همچنين باعث اختلال در سيستم کليوي و آسيب هاي مغزي مانند آنسفالوپاتي حاد مي گردد، همچنين مي تواند باعث خورندگي سيستم انتقال آب خانگي و فرسايش نهشته هاي طبيعي گردد. تغيير در ميزان روي باعث مسموميت و کم-خوني مي گردد،
همچنين مي تواند باعث بيمارياي مختلفي از جمله کوتوله-شدن، از دست دادن قدرت تشخيص مزه و ناهنجاريهاي غدد و دير بهبودي زخمها گردد .
برای کسب اطلاعت بیشتر به منبع خبر مراجعه نمایید .
حشره کش ها در آب
حشره کش های متداول در بازار، دارای بیش از 600 ترکیب شیمیای مختلف هستند. استفاده از این حشره کشها یکی از دلایل اصلی آلوده شدن اتمسفر و خاک زمین است.
این ترکیبات پس از بارندگی ها، به سفره های آب زیرزمینی نفوذ می کنند و سر از چاههای تامین آب شرب در می آورند.چ
شناسایی این ترکیبات در آب آشامیدنی نیازمند تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی است. وجود این ترکیبات در آب آشامیدنی باعث اختلالات تنفسی، آسیب های عصبی و سرطان خصوصا در نوزادان و کودکان که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف تر است می شود.
زنگ آهن در آب آشامیدنی
معضل دیگر در شهرهای دنیا، شبکه لوله کشی فرسوده و پوسیده است. این شبکه ها باعث می شوند که آب آشامیدنی، دارای زنگ آهن و رسوبات جدا شده از سیستم های قدیمی باشد. پوسیدگی لوله ها باعث می شود که خاک، گل، شن و ماسه وارد آب آشامیدنی شهرها شود و سلامتی شهروندان را با مشکل مواجه سازد.
آلودگی میکروبی و باکتریایی
يکي از راه هاي مهم انتقال بيماري به انسان آب آلوده مي باشد. سوابق نشان مي دهد که در جوامع شهري آب آشاميدني آلوده بيشترين همه گيري بيماري هايي نظير التور را به دنبال داشته است.
با استفاده گسترده اي که امروزه از شبکه توزيع آب آشاميدني شهري مي شود، کنترل کيفيت آب شبکه توزيع ضرورت مي يابد؛
بررسی آلودگی آب در کرمانشاه
لذا به منظور تعيين آلودگي ميکروبي آب آشاميدني شبکه توزيع آب شهر کرمانشاه در سال هاي 78-1377 اين بررسي انجام گرفت.
تحقيق به روش توصيفي صورت گرفت. نمونه هاي آب بر اساس هر 5000 نفر يک نمونه در ماه برداشت و مطابق استاندارد آب آشاميدني ايران طبقه بندي شدند.
نمونه ها از 20 کانون در سطح شهر کرمانشاه از سطح شبکه توزيع آب شهر گرفته شدند. نحوه آزمايش هاي ميکروبي به روش آزمايش احتمالي و تکميلي بود. طبق تعريف هر گونه آب ضدعفوني شده اي که در داخل شبکه توزيع وارد مي شود، بايستي داراي MPN=0 باشد، در غير اين صورت آب نامطلوب و آلوده به حساب مي آيد.
نتايج با استفاده از آمارهاي توصيفي ارايه گرديد.
در کل تعداد 3087 نمونه در سال 1377 و 3902 نمونه در سال 1378 از سطح شبکه توزيع آب شهر کرمانشاه برداشت شد. يافته هاي آزمايشگاهي حضور اشرشياکلي، انتروباکتر، سيتروباکتر، کلبسيلا و پسودوموناس را در نمونه هاي آلوده نشان داد.
تعداد نمونه هاي آلوده در سال هاي 1377 و 1378 به ترتيب 85 و 86 نمونه بود. متوسط درصد آلودگي در سال 1377 برابر 2.7 و در سال 1378 معادل 2.2 بود. آلوده ترين ماه در سال 1377 ماه شهريور با 7.2 درصد و در سال 1378 ماه خرداد با 5.6 درصد آلودگي ميکروبي در نمونه ها بوده است.
نتیجه
آلودگي دائمي در نقاط مختلف شبکه توزيع آب شهر و حضور کليفرم هاي گرماپاي در نمونه هاي آب آشاميدني نشان دهنده آلودگي هاي مدفوعي در شبکه توزيع آب آشاميدني شهر کرمانشاه است.
درصد آلودگي در دو سال تحقيق تقريبا برابر بوده است. به نظر مي رسد که عيوب شبکه توزيع (احتمال شکستگي لوله يا کاهش فشار) باعث اين آلودگي شده باشد. پيشنهاد مي شود براي کاهش و حذف آلودگي، شبکه قديمي توزيع آب بازسازي شود.
